2918 sayılı KTK’nın 107. maddesinde, çalınan ve gasp edilen araçlardan dolayı işletenin sorumluluğu düzenlenmiştir.
Buna göre, 107/I maddesinden anlaşılması gereken, motorlu bir aracın çalınma ve gasp edilmesi halinde üçüncü kişilerin uğradığı zararlar dolayısıyla işletenin sorumluluğunun devam edeceğidir.
Motorlu bir aracın işletilmesinin yoğun bir tehlike içermesi nedeniyle ve zarar görenlerin korunması amacıyla çalınma ve gasp halinde dahi kural olarak işletenin sorumluluğu kabul edilmiştir .
Ayrıca bu hüküm motorlu aracın, işletenin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kimselerin kusurlu davranışları sonucu çalındığı hakkında bir kusur karinesi getirmiştir.
İşleten bu karinenin aksini, yani çalınma ve gasp etme eylemlerinde kusuru bulunmadığını ispat edebilirse sorumluluktan kurtulabilecektir.
Görüldüğü üzere, kusurun bu şekilde karine olarak kabul edilmesiyle işletenin sorumluluğu ağırlaştırılmıştır .
İşleten, motorlu aracın çalınması ve gasp edilmesi halinde, kusursuzluğunu ispat edemediği ve sorumluluktan kurtulamadığı durumlarda, meydana gelen zararlar dolayısıyla KTK’nın 85. maddesi çerçevesinde sorumlu olacaktır.
Dolayısı ile işletenin sorumluluğunu üzerine alan sigorta şirketi zararı ödemekle sorumlu olup zarara sebebiyet veren yani aracın çalınmasına veya gasp edilmesine neden olan işletene rücu edebilmektedir.
Kendisinin ve eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kusursuz olduğunu ispat etme yükümlülüğü işletene aittir. Mahkeme bunu kendiliğinden gözetmez.
Sorumluluktan kurtulmak için, işleten kendisinin ve eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin, aracı hırsızlık ve gaspa eğilimli kişiler tarafından kolayca ele geçirilebilecek bir durumda bırakmadığını, gerekli özen ve dikkatin gösterildiğini ve olayın şartlarının gerektirdiği bütün tedbirlerin alındığını ispat etmelidir.
Aracın izinsiz olarak kolayca ele geçirilebilecek bir durumda bırakılması halinde işleten kusurlu sayılmaktadır.
( 11. HD, 30.9.1996, E. 1996/6189, K. 1996/6185, 19. HD, 29.5.1995, E. 1995/9461, K. 1995/4645 ).
Bu anlamda, işletene çok yüksek düzeyde bir özen yükümü getirilmiştir .
( 4. HD, 9.5.1985, E. 1985/3368, K. 1985/4687, 4. HD, 5.6.1985, E. 1985/4335, K. 1985/5730)
Hâkim işletene getirilen bu özen yükümlülüğünü her olayın özelliğine göre değerlendirmelidir.
Bunu değerlendirirken işletenin alması gereken tedbirleri gözetilip gözetilmediği incelenmelidir.
(Aracın kapılarının kitlenmesi,gözetilme işinin rahat yapılacak yere veya güvenli bir yere park edilmesi,yedek anahtarın araç içinde bırakılmaması vb.)
Çalınma ve gasp olayında, işletenin kendisinin ve eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kusursuzluğunu ispat edememesi durumunda KTK’nın 85.maddesine göre sorumlu olacağını belirtmiştik.
Bu durumda, işletenin sigortacısının sorumluluğu da devam etmektedir.
Bunun sonucu olarak da üçüncü kişilerin çalınma ve gasp nedeniyle meydana gelen zararlarını kusur sorumluluğunu üzerine alan sigortacı karşılayacaktır.
Üçüncü kişilerin uğradıkları bu zararları ödeyen sigortacı, sigorta sözleşmesinin diğer tarafı olan sigorta ettirene Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nın B.4.maddesinin (g) bendine dayanarak rücu etme hakkına sahiptir.
Motorlu araçtan, çalma veya gasbetme suretiyle izinsiz yararlananlara ilişkin rizikoyu, işleten ve onun sigortacısına yüklemiş ise de, her ikisine de, aracı çalana, gasbedene veya yolculuğun başında, aracın çalınmış olduğunu bilen ya da gerekli özen gösterilseydi öğrenebilecek durum da olan sürücüye karşı rücu hakkı tanımıştır (ÖZSUNAY: izin Dışı, s. 31 ).
Aracın zorunlu mali sorumluluk sigortasını yapan sigortacı, izinsiz yararlanmadan doğan zararı Ödedikten sonra, sigortalı araç işletene veya araçtan izinsiz yararlana na rücu edebilir (TÜRK: s. 348).
Çünkü, sigorta sözleşmesi genel şartlarındaki çalınan veya gasbedilen araçlara ilişkin sorumsuzluk şartı sigorta ettiren ile sigortacı arasında hüküm ifade eder (ÖZSUNAY: Alacak Hakkı: s. 397; TÜRK: s. 347; 4.HD., 7.3.1977 t., 1781/2595 sa. karan (YKD., C. I, (1978), S. 6, s. 910 vd.).
Örnek Metin
